Rozdział 6.

Pod zaborami po uwłaszczeniu.

str. 5

  Decyzja władzy carskiej zapadła w 3 lata później (JMŁ 35-36):

 „objawić, aby na przyszły rok w lipcu zgłosili się po odbiór gruntu. Wtedy będzie rozdawany”.

 Część tych chłopów obdarowana była ziemią proboszczowską już w 1864 roku, a 8 lat później otrzymała dodatkowy nadział z łaski cara, który przychylił się ostatecznie do ich prośby z 1868 roku. Z obliczeń wynikałoby, że mogli dostać wtedy zaledwie po około 140 prętów. Wcześniej, przed powstaniem 1863–4, proboszcz planował zamianę gruntów z dziedziczką Petronelą z Barrerów Niewodowską, która przeprowadzała komasację gruntów. Podług dokładnego pomiaru proboszczowskiej ziemi do projektowanej zamiany: 

 „ było w Wójcinie pola kościelnego 156 morgów i 84 pręty miary nowopolskiej z 1844 r.”, a później ilość ziemi wzrosła do 158 mórg i 189 prętów (Pat 16).

  Pierwotnie, po lokacji wsi, pleban posiadał w Wójcinie 2 łany gruntów, później starosta Mikołaj Zebrzydowski dodał do tego jeszcze 2 łany, a gdzieś na początku XIX wieku do tego majątku wcielono jeszcze 1 łan „roli przewlekłowskiej” należny organistom wójcińskim od czasów króla Augusta II Mocnego, a ppłk Niewodowski obwiniał ks. Lisieckiego o przywłaszczenie sobie tej ziemi (Wój1) . Niezależnie od tego proboszczowie korzystali z gruntów przypisanych do kościoła w Żdżarach. Z pięciu łanów wójcińskich zaborca w 1864 roku pozostawił proboszczowi tylko 6 mórg gruntu i 800 rubli pensji rocznie. Łącznie w Tabelach nr 59 (B) i 60 (C) znajdujemy 141 łanów 129 prętów i gdy dodamy do tego 6 mórg pozostawionych proboszczowi – to razem mamy 147 mórg i 129 prętów. Wynika z tego, że dla 24 chłopów z petycji byłoby do podziału zaledwie 11 mórg i 60 prętów.

  W ten sposób uwłaszczenie w Wójcinie objęło w rezultacie około 217 chłopów [111(A)+32(B) +58(C)+24–8(Petycja)], z tym że 8 nazwisk powtarza się dwukrotnie (wykazy z 1864 roku i z listy 24 z 1868 roku).

W sumie carat porozdawał w Królestwie setkom tysięcy bezrolnych chłopów maleńkie działki ziemi, z których nie sposób było na dłuższą metę utrzymać się. Przed rokiem 1864 było 40% bezrolnych chłopów we wsiach Królestwa Kongresowego, a po uwłaszczeniu zostało ich tylko 3,5%. Jednak niebawem procent bezrolnych zacznie znowu powoli rosnąć i w 1891 roku będzie już ich 13,2%. Wiele osób umieszczonych pod powyższą petycją będzie niedługo szukać szczęścia w mieście, gdzie zacznie powstawać różnoraki przemysł, a także na „Saksach”, czyli sezonowych robotach w Niemczech, bądź w ogóle wyjedzie na emigrację. 

 3. Fragment okładki Tabeli Likwidacyjnej wsi Wójcin z 1864 r. (Bibl)

Popatrzmy teraz dla porównania jak w tym czasie wyglądało uwłaszczenie w Goli.

Gola (Tabela Nr 61).

1. Lp/ TL;   2. Nazwisko i imię;   3. Morgi i pręty.

1/25 Białek Jan 4m204p; 2/23 Gałandek Filip 4m204p; 3/17 Gizler Daniel 9m132p; 4/4 Gromadka Daniel 9m132p; 5/8 Gwizdek Julianna 9m132p; 6/10 Jochymski Grzegorz 9m1432p; 7/20 Kaczmarek Andrzej 9m132p; 8/3) Maczka Franciszek 4m120p; 9/22 Maczka Grzegorz 9m132p; 10/14 Musiałek Antoni 9m132p; 11/19 Musiałek Bartłomiej 9m132p; 12-13(6-7) Musiał Wawrzyniec, Musiał Michał 9m132p; 14/24 Muszyński Jan 10m105p; 15/16 Nidis (?) Jan 4m204p; 16/1 Pędrak Ignacy 4m204p; 17/18 Piasta Franciszek 9m132p; 18/21 Rejman Walenty 4m204p; 19/15 Szymanek Piotr 4m204p; 20/11 Świątek Mikołaj 4m204; 21/13 Wolny Krystian (Tkaczyk) 4m204p; 22/2 Wolny Krystian 9m132p; 23/5 Zimoch Franciszek s. Filipa 9m132p; 24/12 Zimoch Franciszek s. Szymona 9m132p; 25/12 Żurek Feliks 4m204p;

Razem przydziały indywidualne 1 – 25, 179 m 229p


26 Łąki „Pod dębem” dla Nr: 1,2,4 -10, 12, 14,17 - 20, 22, 23 1m84p. 27 Ziemie gromadzkie:
„Pastwiska Struganiwy Ugory” 20m0p
Nieużytki 111m87p


Razem 1-27 (indywidualne i gromadzkie) 312m100p