Rozdział 2
str. 1
Zniewolenie chłopów w XV – XVI wieku.
Monarchia stanowa.
– Rzeczpospolita szlachecka. – „Polska piekłem chłopów”.
– Królewszczyzny. – Parafia. – Starostowie 1.
– Początki folwarku pańszczyźnianego. – Lustracja 1564 - 1565.
– Czasy reformacji.
– Starostowie 2.
5. „Wielka woda”. Okolice Wójcina w 2010 r. (w.pl: Galeria / Przyroda)
Wójcin powstał w połowie XIV wieku, kiedy to w Polsce panował król Kazimierz Wielki, ostatni przedstawiciel dynastii Piastów. Utrwalił się wtedy podział społeczeństwa polskiego na cztery stany: duchowieństwo, szlachtę, mieszczaństwo i chłopów. Stanami nazywano zamknięte grupy społeczne różniące się od innych sytuacją ekonomiczną i pozycją prawno-społeczną. Uprzywilejowanymi stanami, czyli panującymi były: duchowieństwo i rycerstwo-szlachta (10% społeczeństwa). Tym stanom przywileje dawały prawo posiadania własności ziemskiej i eksploatowania innych. Natomiast stany nieuprzywilejowane początkowo posiadały tylko pewne zapisy chroniące je przed nadmierną eksploatacją ze strony stanów uprzywilejowanych. Takimi „parasolami ochronnymi” były dla nich uprawnienia, jakie dawały mieszkańcom wsi i miast dokumenty lokacyjne ich miejscowości. W przypadku chłopów dochodziła do tego polityka króla Kazimierza Wielkiego, który cenił stan chłopski jako przeciwwagę wobec roszczeń wielmożów i szlachty.
Kronikarz Jan Długosz tak napisał o królu Kazimierzu (PJP,340):
„Osobliwszy w nim był ten przymiot pokory, dla której każdemu, tak bogatemu, jak i ubogiemu, chętnie się udzielał, a którym obrażał nieraz szlachtę, sarkającą, że więcej zajmował się prostactwem wiejskim, niźli na króla przystało ... a kiedy się zdarzyło, że chłop skarżył się na swego pana o niesłuszne wydzierstwo grosza, sam mu podawał, azali nie mógł w kalecie poszukać krzesiwa, a skałki na polu i zemścić się podpaleniem szlachcica, gdy innej nie było rady”.
Ustrój polityczny monarchii stanowej, jaki panował w Polsce w latach 1320-1454, charakteryzował się tym, że król przy podejmowaniu najważniejszych decyzji państwowych (podatki, wojna, pokój, ustawodawstwo) musiał konsultować się i uzyskiwać aprobatę trzech stanów społecznych: duchowieństwa, szlachty i częściowo mieszczaństwa. Po wygaśnięciu królewskiej linii Piastów (1370) tron polski stał się elekcyjny, najpierw król wybierany był przez najwyższych dostojników świeckich i duchownych tworzących Radą Królewską, a po wymarciu Jagiellonów (1572) króla wybierał ogół szlachty, która przybywała na pole elekcyjne (elekcja viritim). Władza królów elekcyjnych była dużo słabsza od tej, jaką dysponowali władcy piastowscy, dziedzice tronu polskiego. Szczególnie korzystał na tym stan szlachecki stanowiący w średniowieczu główną siłę zbrojną państwa i zyskujący, niespotykaną gdzie indziej, uprzywilejowaną pozycję.
Gdy w 1454 roku wybuchła kolejna wojna z Zakonem Krzyżackim – to zgromadzona w obozie wojennym szlachta wymusiła na Kazimierzu Jagiellończyku przywilej dający jej pierwszorzędną pozycję w państwie. Odtąd król, aby zwołać pospolite ruszenie szlachty (siła zbrojna) musiał uzyskać zgodę sejmików szlacheckich, od których zaczęła zależeć teraz polityka zagraniczna państwa i ustanawianie nowych praw i podatków. Tak więc najważniejsze decyzje państwowe zaczęły zależeć od decyzji sejmików szlacheckich (Przywilej cerekwicko-nieszawski 1454 r.).
Nie uwzględnienie w procesie decyzyjnym mieszczaństwa - wyeliminuje je z życia politycznego, powodując zahamowanie rozwoju miast w Polsce.
Strona wykorzystuje pliki cockies do monitorowania i obsługi więcej