str. 2
Zniewolenie chłopów w XV – XVI wieku.
Organem władzy najwyższej w państwie polskim będzie już nie król, ale Sejm Walny składający się z trzech elementów: króla, izby poselskiej (posłowie szlacheccy), senatu (najwyżsi szlacheccy dostojnicy świeccy i duchowni). W ten sposób w obozie pospolitego ruszenia pod Cerekwicą doszło do swoistego „zamachu stanu” i powstania ustroju, w którym tylko stan szlachecki wspólnie z królem będzie decydował o najważniejszych sprawach państwowych. Ustrój ten nazywany jest Rzeczpospolitą szlachecką i będzie trwał aż do upadku państwa polskiego w końcu XVIII wieku.
6.Sejm Walny (Bibl)
Ponieważ podstawowe swe dochody szlachta czerpała z produkcji rolnej – to ciężkie czasy nastaną odtąd dla stanu chłopskiego. Od początku istnienia Rzeczpospolitej szlacheckiej dramatycznie zaczęła się pogarszać sytuacja chłopów polskich, którzy zaczęli podlegać stopniowo zniewoleniu ekonomicznemu, osobistemu i sądowemu.
W 1496 roku, przed kolejną wyprawą wojenną, wydany zostanie nowy przywilej zwany piotrkowskim od miejsca posiedzenia Sejmu Walnego i odtąd tylko jeden syn chłopski mógł opuścić wieś i udać się na naukę do miasta. Dla pozostałych oznaczało to przypisanie do ziemi i poddaństwo osobiste, ponieważ zgodę na opuszczenie wsi mógł wyrazić tylko jej właściciel, zaś oddalający się samowolnie - stawał się ściganym uciekinierem. Niedługo potem już żaden chłop nie opuści wsi bez zgody właściciela (1532) i w ten sposób doszło do prawnego ustanowienia poddaństwa osobistego chłopów, które przetrwa na ziemiach polskich do XIX wieku.
Mieszczanie i chłopi otrzymali zakaz posiadania dóbr ziemskich na własność oraz ich dzierżawienia, a ci co je dotąd posiadali - musieli je obowiązkowo odsprzedać. Również „plebejuszów” pozbawiono prawa do piastowania stanowisk państwowych i wojskowych oraz wyższych godności kościelnych. Wyjątek uczyniono tylko dla tych, którzy uzyskali uniwersytecki stopień doktora, bo kilku z nich mogło być dopuszczonych do kapituł katedralnych, ale były to rzadkie przypadki i dla synów chłopskich nieosiągalne. Dzięki temu tylko niektórzy zamożni mieszczanie mieli szansę awansu społecznego i dlatego ksiądz Mikołaj Kopernik mógł zostać kanonikiem warmińskim, ale na stanowisko biskupa, jak się później okazało, już nie miał szans. Praktycznie plebanami po wsiach zostawali również duchowni pochodzenia szlacheckiego - ubodzy krewni zamożnej szlachty.
Już w 1423 roku szlachta otrzymała przywilej umożliwiający jej usuwanie sołtysów i skupu ich ziemi. Tak więc sądy pierwszej instancji znalazły się w rękach właścicieli wsi, którzy odtąd sami wyznaczali tzw. wójtów sądowych sądzących w ich imieniu, a od 1520 roku chłopi nie mogli już odwoływać się nawet do sądów królewskich. Wszystkie te przygotowania prawne miały umożliwić zwiększenie eksploatacji chłopów. Szlachta zauważyła bowiem, że rozwój miast w XV wieku i zwiększanie się ilości ludności miejskiej spowodowało wzrastanie cen artykułów rolnych i uczyniło ich produkcję niezwykle atrakcyjną pod względem ekonomicznym. Obserwowała, jakie dochody osiągają sołtysi, a nawet zamożniejsi chłopi, ze sprzedaży zboża, mięsa, wełny itp. Szczególnie widoczne stawało się to w strefie przygranicznej, gdzie można było zaobserwować różnice cen między artykułami rolniczymi w Polsce i za granicą.
Ziemia wieluńska sąsiadowała ze Śląskiem, który od XIV wieku był już częścią państwa czeskiego, a od 1526 - stanie się wraz z Czechami częścią wielonarodowościowego państwa dynastii Habsburgów. Ta austriacka dynastia, która początkowo miała w swym posiadaniu tylko Austrię, dzięki umiejętnej polityce dynastycznej zdobyła tron czeski i węgierski, a równocześnie stała na czele Rzeszy Niemieckiej, zajmując tron cesarski w rozdrobnionych politycznie Niemczech. Zachód był bardziej zurbanizowany niż ziemie polskie, więc tamtejsze rolnictwo musiało wyżywić większą ilość ludności miejskiej. Stwarzało to taką sytuację gospodarczą, że ceny żywności były tam wyższe niż w państwie polskim. Bogacili się na tym producenci żywności nad Prosną, korzystając z przygranicznej wymiany handlowej, oczywiście tylko ci, którzy mieli nadwyżki zboża i rozwiniętą hodowlę zwierząt gospodarskich. Należeli do nich zwłaszcza kilku łanowi sołtysi i chłopi użytkownicy gruntów co najmniej jedno łanowych. Do tej pory szlachta zadowalała się czynszami i daninami chłopskimi, a na swój własny użytek posiadała niewielkie pole uprawiane przez służbę dworską, tzw. czeladź. Wspaniała koniunktura na zboże, szczególnie na zachodzie Europy, skłoniła właścicieli ziemskich świeckich i duchownych do aktywizacji ekonomicznej. Opłacalne stawało się więc dla szlachty powiększanie osobistego gospodarstwa i tworzenie dużych majątków wiejskich zwanych folwarkami, których celem była masowa produkcja artykułów rolniczych i ich sprzedaż. W tym celu zaczęto zagospodarowywać nieużytki lub przemieszczać na nie chłopów, zabierając im dotychczasowe działki już użytkowane rolniczo, ale najsmakowitsze kąski to były duże majątki sołtysów, o czym wspomniano wyżej.
Strona wykorzystuje pliki cockies do monitorowania i obsługi więcej