Dane z Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie

Str. 5

Obsada SG w Goli, ok 1936 r.

Placówka Straży Granicznej w Goli

No.1
(I) Stan organizacyjny własny.
Długość odcinka placówki Straży Granicznej Gola z uwzględnieniem załomów rzeki wynosi 4170 metrów. Od strony zachodniej Kam. Gran. Nr 003/2 graniczy z pododcinkiem placówki Straży Granicznej Chróścin. (oryginalna pisownia w tekście = Chruścin) Odległość do placówki Chróścin 3 km, granica odcinka placówki Gola – Chróścin biegnie: od strony zachodniej od Kam. Gran. 003/2 granicą lasu Państwowego do drogi patrolowej, następnie jest załamanie w kierunku wschodnim do drogi utrzymanej prowadzącej od osady Chróścin do drogi utrzymanej Gola – Chróścin, lasem Państwowym, drogą polną do wsi Chróścin (kuźnia Markiewicza), w kierunku wschodnim do wschodniego wylotu wsi Chróścin, do szosy Wójcin – Bolesławiec.

Od strony północnej szosą począwszy od słupa telefonicznego nr 22 do cmentarza w Wójcinie (Andrzejowie)

Od strony wschodniej, od cmentarza do osady Ladomierz, przecina drogę Wójcin – Ladomierz, dalej polami do zabudowania gosp. Dziuby przecina drogę Wójcin – Chróścin, rowem mokrym do drogi Gola – Wójcin, drogą w kierunku południowym do lasku p. Górkiewicza, granicą pól wójcińskich do drogi patrolowej Gola – Papiernia, którą przecina i prowadzi do Kam. Gran. 008/2.
Od strony południowej biegnie rzeką Prosną która stanowi granicę Państwową.

Odległość do placówki Wójcin 4 km, odległość do Komisariatu Straży Granicznej Dzietrzkowice 9 km, odległość do Inspektoratu Granicznego Wieluń 32 km, odległość do placówki II-giej linii Bolesławiec 6 km. Na terenie tutejszej placówki jest Urząd celny II-giej klasy, położony 15 metrów od linii granicznej i 30 metrów od drogi Celnej.


(II) Podział odcinka placówki

Pododcinki tutejszej placówki podzielono na cztery następujące rejony:

Rejon I.
Od Kam. Gran. 003/2 do Kam. Gran. 004/4, rejon ten możliwy do przejścia w każdym miejscu, ponieważ rzeka graniczna Prosna głęboka jest od 30-60 cm. Przy Kamieniu Gran. 004/1 jest śluza niemiecka z kładką po której przejście możliwe jest dla pojedynczych osób pieszych. Las Państwowy który sięga do samej linii graniczne, położony po stronie polskiej umożliwia przejście na tym odcinku o każdej porze dnia i nocy bez względu na porę roku.

Rejon II.
Od Kam. Gran. 004/1 do Kam. Gran. 005/1, rejon niemożliwy do przejścia gdyż rzeka graniczna Prosna głęboka jest od 1,5 – 5 metrów z wyjątkiem przejścia możliwego przez bród przy Kam. Gran. Nr 5, szerokość 10 metrów.

Rejon III.
Od Kam. Gran. 005/1 do Kam. Gran. 006/4, rejon ten możliwy do przejścia w każdym miejscu i najwięcej zagrożony ponieważ wieś Gola sięga (zabudową) do samej linii granicznej na przestrzeni 150 metrów, dalej wieś Gola położona jest nad linią graniczną na przestrzeni 400 metrów, od 20 – 100 metrów a sadami dochodzi do linii granicznej.

Rejon IV.
Od Kam. Gran. 006/4 do Kam. Gran. 008/2, rejon ten możliwy jest do przejścia na odnodze Prosny od Kam. Gran. 006/4 do Kam. Gran. 007/1 na przestrzeni 300 metrów: przejście dla pieszych. Od Kam. Gran. 006/3 do 006/4 głębiny niemożliwe do przejścia, przestrzeń 100 metrów, od Kam. Gran. 007/1 do 008/2 niemożliwy do przejścia z wyjątkiem brodu przy Kam. Gran. 008, szerokość brodu 40 metrów, przejście dla pieszych.

(III) Stan organizacyjny odcinka placówki.
Placówka Straży Granicznej Gola należy do sołectwa Gola, gminy Dzietrzkowice, które mieści się we wsi Łubnice, odległość 7 km, powiatu wieluńskiego, odległość do Starostwa w Wieluniu 32 km, do województwa w Łodzi 120 km, do Posterunku Policji Państwowej w Bolesławcu 6 km. Urząd Celny II-giej klasy w miejscu, do Agencji Pocztowej w Wójcinie 4 km, do stacji kolejowej - Łęka 17 km, do Sądu Grodzkiego w Wieluniu 32 km, do Sądu Okręgowego w Kaliszu 91 km, do Leśnictwa państwowego w Koziołku 16 km.

Most graniczny w Goli, ok 1934 r.

(IV) Opis topograficzny odcinka placówki.
Teren placówki Gola jest lekko pofałdowany, częściowo podszyty lasem średnim, przeważnie iglastym. Od strony zachodniej tj. od samej granicy odcinka Kam. Gran. 003/2 wzdłuż rzeki aż do wsi Gola ciągną się łąki (pasem?) do (szerokości?) 150 metrów. Tu łąki graniczą na początku z osadą Chróścin z następnie od Kam. Gran. 004 z polami ornymi. Pola orne od granicy (wznoszą?) się trzech metrów sięgając lasu Państwowego odległego od linii granicznej 350 m.
Wieś Gola ciągnie się na przestrzeni 510 m, położona nad samą linia graniczną, zabudowania po obu stronach drogi. Od końca wsi od strony wschodniej na przestrzeni 800 m w kierunku wschodnim torfowiska ciągnące się do Kam. Gran. 006/4, następnie aż do końca odcinka, łąki.
Przy zetknięciu się łąk z polami ornymi teren stopniowo wznosi się w kierunku południowym aż do granicy pól wsi Gola do wysokości 15 m.
Od strony wschodniej odcinka wzdłuż drogi Gola – Wójcin, znajduje się las mieszany średni o powierzchni 16 hektarów, stanowiący własność gromady. Od skrzyżowania dróg Gola – Wójcin – Papiernia na przestrzeni 950 metrów wąskim pasem aż do samej granicy odcinka ciągnie się lasek brzozowy, a na styku granic pól Gola – Wójcin od strony południowej znajduje się lasek mieszany o powierzchni 5 mórg stanowiący własność p. Górkiewicza.
Od strony zachodniej wsi w odległości 360 metrów na granicy pól ornych z łąkami jest lasek brzozowy o powierzchni ¼ hektara stanowiący własność gospodarza Mączki Walentego.
Na granicy zachodniej odcinka placówki do samej linii granicznej Kam. Gran. 003/2 las wysokopienny stanowiący własność leśnictwa Państwowego. Od granicy zachodniej odcinka placówki w kierunku wschodnim na przestrzeni 360 m wzdłuż linii granicznej i na przestrzeni 300 m od drogi patrolowej Gola – Chróścin park o ogólnej powierzchni 15 mórg, w którym znajduje się zamek Łopuchina (oryginalnie napisano Opuchina) należący do Leśnictwa Państwowego w Koziołku, a użytkowany przez Wydział Powiatowy w Wieluniu na przeciąg lat 10, w którym to znajduje się Ochronka dla sierot Ziemi Wieluńskiej im. Bronisława (Pierackiego?), natomiast w porze letniej urządzane są kolonie letnie dla biednej dziatwy z powiatu wieluńskiego, dzieci polskich z Niemiec, oraz innych dzielnic Polski. Droga patrolowa Gola – Chróścin w kierunku zachodnim na przestrzeni 1,5 km stanowi granicę lasu Państwowego i pól ornych wsi Gola. Las Państwowy wysokopienny, podszyt iglasty.
Od wsi Gola w odległości 250 m w kierunku południowo – wschodnim las Państwowy ciagnie się na przestrzeni 2 km i sięga do samej granicy pól wsi Wójcin. Część lasu Państwowego o powierzchni 28 ha od strony wschodniej sporna rzekomo własność Łopuchina (zapisano Opuchina) Jerzego dyrektora Fabryki Cykorii we Włocławku. Ogólna powierzchnia Lasu Państwowego od strony zachodniej odcinka placówki wynosi 174 ha. Przez las ten prowadzi droga utrzymana do wsi Chróścin. Przy wschodnim wylocie Lasu Państwowego położone jest jezioro o powierzchni 0,5 ha. Las Państwowy z południa na północ przecięty jest czterema duktami o szerokości 4 metrów. Natomiast z kierunku północno – wschodniego na południowy – zachód przecina dukt główny o szerokości 8 metrów. Dukty (przeważnie?) oddalone są od siebie o 300 m. Od osady Chróścin (Żebrowisko?) w kierunku północnym granicy odcinków placówek Gola – Chróścin lasem Państwowym biegnie droga utrzymana, po której prowadzi linia telefoniczna z Bolesławca do Schroniska.
Cały teren wsi Gola od strony północno – wschodniej przecięty jest kanałem odwadniającym szerokości 3,5 m, a głębokości 1,5 m i długości 2170 m. Kanał połączony jest z rzeką graniczną Prosna w okolicy Kam. Gran. 005 odległego od wsi Gola o 250 m, wybudowany w październiku 1936 r. przez Radę (Zalewową?) wsi Gola kosztem gospodarczym.

Drogi i ścieżki.
Od mostu Celnego w Goli przez całą wieś w kierunku wschodnim do wsi Wójcin prowadzi droga utrzymana o szerokości 6 m, obsadzona po obu stronach drzewami owocowymi, oraz prowadzi linia telefoniczna dwu-przewodowa do wsi Wójcin. Podłoże tej drogi piaszczyste. Na pierwszym kilometrze tej drogi od wsi Gola następuje zakręt w kierunku północno – zachodnim i rozwidlenia dróg. Drugie rozwidlenie drogi prowadzi w kierunku wschodnim do młyna Papiernia (Jajtego).
Drugie rozwidlenie drogi prowadzi w kierunku wschodnim do młyna Papiernia (Jajtego). Szerokość tej drogi wynosi 4 metry, podłoże piaszczyste. Droga ta służy jako droga patrolowa organów Straży Granicznej. Po obu stronach tej drogi wąskim pasem ciągnie się lasek mieszany aż do końca granicy odcinka. Od mostu Celnego w Goli w kierunku północnym prowadzi droga utrzymana szerokości 6 metrów do wsi Chróścin. W odległości 300 metrów od mostu Celnego następuje rozwidlenie tej drogi do osady Chróścin w kierunku zachodnim. Droga ta jako droga patrolowa ma szerokość 4 metrów i jest mniej utrzymaną od tej prowadzącej do wsi Chróścin. Na pierwszym odcinku droga prowadząca do Chróścina biegnie lasem Państwowym aż do końca odcinka placówki Gola.
Most Celny połączony jest z Niemcami szosą II-giej klasy rozpoczynającej się po stronie Niemiec.
Wzdłuż rzeki Prosna w odległości 150 metrów od linii granicznej prowadzi ścieżka patrolowa dla pieszych służąca do patrolowania odcinka w porze letniej.

Mosty.
Przedłużenie drogi prowadzącej z Chróścina do Goli, na rzece granicznej Prosna znajduje się wspólny most drewniany Celny łączący Polskę z Niemcami. Długość mostu wspólnego wynosi 20 metrów. Most ten przebudowano i odnowiono w 1932 roku.
Na drodze patrolowej w kierunku zachodnim 250 metrów od wsi Gola znajduje się mostek z rur betonowych, szerokości 4 metrów położony na nowo wybudowanym kanale odwadniającym. Podobny mostek z rur betonowych znajduje się na drodze w kierunku północnym od wsi Gola – Chróścin w odległości 450 metrów, położony również na kanale odwadniającym.

Gleba.
Gleba obszaru wsi Gola i terenu placówki, lekka piaszczysta. Ogólny obszar pól uprawnych i łąk wsi Gola wynosi 221 hektarów, oraz 16 hektarów lasu mieszanego, a nad rzeką graniczną łąki częściowo podmokłe – bagniste. Od strony wschodniej wsi Gola położone są łąki torfowe, dominującym punktem widzenia na terenie odcinka placówki Gola jest południowy wylot lasku gromadzkiego, z którego to punktu roztoczony jest widok na przedpole Bolesławca, Wójcina, Kamionki, odległość widzenia do 10 kilometrów.

Przeszkody i ułatwienia terenowe.
Ułatwieniem dojścia do granicy oraz przekraczania tejże jest wieś Gola położona nad samą linią graniczną, gdzie rzeka graniczna Prosna jest w każdej porze roku możliwa do przejścia. Przeszkodą do przejścia granicy od Kam. Gran. 004/2 do 005/1 niemożliwy do przejścia odcinek, gdyż rzeka graniczna Prosna jest na tej przestrzeni głęboka, w porze letniej niemożliwa do przejścia. Cały odcinek placówki pokryty jest od strony zachodniej lasem Państwowym, zaś od strony wschodniej lasem gromadzkim i Górkiewicza, gdzie łatwo jest na całym odcinku o ukrycie i ucieczkę.

Szczegółowy spis miejscowości i osiedli na terenie placówki.
Wieś Gola należy do gminy Dzietrzkowice, powiatu Wieluń, województwa Łódzkiego, liczy 400 mieszkańców, 52 domy, 35 gospodarstw, od 3 hektarów do 8 hektarów. Sołtysem wsi Gola jest rolnik 8-mio morgowy – Szymon Zuzek (załącznik nr 1)
Zabudowania wsi Gola są w większej części murowane, kryte dachówką. Wieś Gola ma 32 konie i 24 studnie.

Rada gromadzka.
Radę gromadzką stanowią:
1) Sołtys i przewodniczący rady gromadzkiej Zuzek Szymon
2) zastępca i radny Mączka Klemens (skreślony na czerwono i dopisano – Lis Władysław)
3) radny Górkiewicz Jan
4) radny Góral Stefan
5) Mączka Franciszek
6) Mączka Szczepan
7) Dudek Jan
8) Lis Władysław
9) Maksymowicz Wincenty
10) (Trzepka?) Władysław
11) Białek Jakub
12) Mączka Mikołaj

Zastępcy Rady gromadzkiej.
1) Gizler Tomasz
2) Klatka Faustyn
3) Panek Tomasz
4) Musiałek Franciszek
5) Mendel Antoni
6) Brząkała Władysław
7) Głuch Franciszek
Pięciu zastępców weszło w skład rady ponieważ radni wyjechali ze wsi Gola.

Ponieważ we wsi Gola przeprowadza się komasację gruntów wybrano radę scaleniową do której wchodzą następujący członkowie:
1) Woźny Jan – przewodniczący
2) Wilczyński Walenty – zastępca
3) Obersztyn Walenty – członek
4) Mączka Mikołaj
5) Pędrak Ludwik
6) Mączka Walenty
7) Mączka Szczepan

Zastępcy:
1) (Trzepka?) Władysław
2) Pędrak Franciszek
3) Musiałek Szymon
4) Lis Władysław
5) Maksymowicz Wincenty
6) Klatka Faustyn
7) Musiałek Walenty

Taksatorzy.
1) (Zacpka?) Władysław
2) Musiałek Walenty
3) Obersztyn Walenty

Z powodu sporów na tle komasacji z jednej strony z majątkiem Gola i gromadą komasacja do chwili obecnej nie jest ukończona.

Wieś Gola nie ma własnego kościoła, lecz należy do parafii w Wójcinie, odległość 4 kilometrów, jest katolicką, za wyjątkiem 3-ch rodzin wyznania ewangelickiego, którzy należą do parafii ewangelickiej w Wieluniu, odległość 32 kilometry.
W skład rodzin ewangelickich wchodzą: 1) Hofman Karol 2) Trzepka Władysław 3) Gizler Tomasz.