Dane z Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie

Str. 3

Budynek w którym mieściła się SG 1935-1939

Placówka Straży Granicznej w Wójcinie
Wójcin, dnia 4 maja 1937

Dział I. Część ogólna. Analiza terenu własnego. III Ludność

a. Ilość mieszkańców:
Na terenie placówki Wójcin zamieszkuje 1752 osób.

b. Ludność pod względem majątkowym:
Na terenie placówki Wójcin zamieszkuje ludność mało-rolna, która posiada od 0,5 do 7 ha ziemi. Poza tym jest kilku rzemieślników, kowale, stolarze, szewcy i około 100 robotników i robotnic sezonowych, którzy dawniej wyjeżdżali do Niemiec na pracę rolną. Od 5 lat władze niemieckie zamknęły granice dla polskich robotników. W tym roku znów Niemcy zgodzili się na przyjazd polskich robotników. Właściciel młyna Papiernia – Jajte Roman posiada 27 ha ziemi i łąk oraz stary młyn, który jest napędzany turbiną wodną założoną w roku 1936. Turbina posiada moc 12 k.m. Młyn posiada jedną parę walców i przemiał 24 q na dobę. Poza tym jest 7 sklepów spożywczych, 3 rzeźnickie, 2 mleczarnie, 1 restauracja, 3 samochody ciężarowe, którymi wywozi się nabiał, owce i trzodę chlewną na Śląsk, 2 budynki szkolne, 1 szopa strażacka z przyrządami do gaszenia pożarów.

c. Ludność pod względem religijnym:
Wszystka tutejsza ludność jest rzymsko-katolicka za wyjątkiem 4 osób wyznania ewangelickiego (Jajte Roman, jego żona i dwie córki), oraz jednej osoby greko-katolickiej (Irena Hirniak nauczycielka). W m. Wójcin znajduje się kościół rzymsko-katolicki wybudowany w roku 1914. Proboszczem jest Ks. Wróblewski. Do parafii Wójcin należy wieś Wójcin, Andrzejów, Makowszczyzna i Gola. Parafia Wójcin należy do diecezji w Częstochowie.

d. Ludność pod względem przemytniczym:
Ludność miejscowa za czasów zaborczych uprawiała przemytnictwo na większą skalę. Wszystkie towary w które miejscowa ludność się zaopatrywała pochodziły z przemytnictwa. Poza tym kupcy żydowscy uprawiali przy pomocy polskich tragarzy większy przemyt w głąb kraju. Po odzyskaniu niepodległości Polski organ ochrony granicy miał ciężką walkę z przemytnikami, ponieważ nawyki ludnośći było ciężko wykorzeńić. Dopiero w roku 1928 została zorganizowana Straż Graniczna która swą służbę oparła na wywiadzie i od tego czasu granica została opanowana.
Na terenie Wójcina istniały trzy bandy przemytnicze a to:
1. M. Franciszek i tow. – zlikwidowana w roku 1932
2. L. Bolesław i tow. – zlikwidowana w roku 1935
3. F. Józef i tow. – zlikwidowana w roku 1936.

e. Ludność pod względem politycznym:
Na ogół ludność zamieszkała na terenie placówki Wójcin mało się interesuje polityką i sprawami państwowymi, jest kilku zwolenników Stronnictwa Narodowego i Ludowego (Piasta). Ogółem przychodzi do Wójcina 104 czasopisma: polityczne, zawodowe i gospodarcze. Z tego 103 pisma w języku polskim i jedno w języku niemieckim (Pozener Tageblatt z Poznania dla Jajtego Romana).
Na terenie placówki Wójcin istnieje koło Stronnictwa Narodowego, którego prezesem jest Flis Józef z Wójcina. Koło liczy 40 członków i obecnie jest nieczynne.

f. Na terenie placówki Wójcin znajdują się następujące urzędy:
1. Placówka Straży Granicznej – przodownik (Nowaczyk ?) Ludwik
2. Sołectwo – Mączka Piotr, sołtys
3. 7 klasowa Szkoła Powszechna – kierownik Zamorski Franciszek
4. Urząd Stanu Cywilnego – Ks. Wróblewski
5. Agencja pocztowa II stopnia – kierownik Dawid Zofia

Prosna w Wójcinie, 2015 r.

Placówka Straży Granicznej w Wójcinie
Wójcin, dnia 30 marca 1937

Dział I. A) Analiza terenu własnego. Stan organizacyjny własny:

Placówka posiada odcinek długości 4 km. Odległość do sąsiednich placówek I-szej linii wynosi:
do placówki I-szej linii Gola - 4 km, do placówki I-szej linii Krupka - 4,5 km, do Komisariatu Dzietrzkowice - 5,5 km, do Inspektoratu Granicznego Wieluń - 28 km, do placówki II-giej linii Bolesławiec - 4,5 km, do placówki II-giej linii Dzietrzkowice - 5,5 km i do posterunku Straży Granicznej Wieruszów - 16 km. Najbliższy urząd celny znajduje się w Goli, odległość - 4 km. Jest to graniczny urząd celny II klasy.

Odcinek placówki Wójcin został podzielony na 5 rejonów:
1) bagienkowy od Kam. Gran. 008/2 do Kam. Gran. 008/3
2) mostowy od Kam. Gran. 008/3 do Kam. Gran. 009/2
3) młyński od Kam. Gran. 009/2 do Kam. Gran. 010/1
4) kładkowy od Kam. Gran. 010/1 do Kam. Gran. 011
5) grobelny od Kam. Gran. 011 do Kam. Gran. 011/1

Najwięcej zagrożony pod względem przemytnictwa jest w nocy: odcinek bagienkowy, potem młyński a najmniej kładkowy. W dzień najwięcej zagrożony jest rejon młyński. Reszta rejonów jest mniej zagrożona ze względu na dobrą obserwację. Wszystkie rejony są dostępne dla piechura, lecz w czasie ulewnych deszczy i odwilży rejon bagienkowy i kładkowy jest trudny do przebycia.
Przejście piechura przez rzekę graniczna jest we wszystkich rejonach jest możliwe.

Placówka Straży Granicznej w Wójcinie
Wójcin, dnia 30 marca 1937

Dział I. p.2
Stan administracyjny odcinka placówki Wójcin:
Odcinek placówki Wójcin leży na terenie sołectwa Wójcin odległość od placówki 200 m, gminy Dzietrzkowice odległość 4 km, powiatu wieluńskiego odległość do Starostwa 28 km, posterunku Policji Państwowej w Bolesławcu odległość 4,5 km, granicznego Urzędu Celnego II klasy w Goli, pod względem przechowania towaru odległość 4 km, granicznego Urzędu Celnego II klasy w Praszce pod względem jurysdykcji karno – skarbowej odległość 23 km, Sądu Grodzkiego w Wieluniu odległość 28 km, Sądu Okręgowego w Kaliszu odległość 70 km i P.K.U. w Wieluniu odległość 28 km.
Najbliższą stacją kolejową jest Łęka na torze Łęka – Kępno odległość 13 km, najbliższe leśnictwo państwowe jest na Koziołku odległość 6 km i Agencja pocztowa II stopnia na miejscu.

Zabudowania Młyna "Papiernia" w Wójcinie, 2014 r.

Placówka Straży Granicznej w Wójcinie
Wójcin, dnia 5 czerwca 1937

Dział I. p.3 Opis topograficzny terenu placówki:

a) Pokrycie terenu:
Teren placówki Wójcin jest otwarty, za wyjątkiem łąk na zachód i wschód w pobliżu młyna Papiernia na których rosną krzaki olszyn.

b) Gleba:
Gleba terenu placówki Wójcin jest średnia, za wyjątkiem łąk które są grząskie. Cały teren można w szerz i wzdłuż przejść i przejechać lekkim wozem, za wyjątkiem łąk, które można przejść, zaś lekkim wozem da się przejechać tylko w niektórych miejscach. Ciężkim wozem da się przejechać tylko po roli i to zimą, oraz latem kiedy nie ma większych opadów.

c) Ukształtowanie:
Teren wznosi się przy granicy państwowej przy Kam. Gran. L 011/1 na 171 m n.p.m. i od miejsca gdzie pola schodzą się z łąkami, wznosi się w kierunku północnym. Na południowy-wschód dochodzi do 200 m (Kota), potem z wolna opada i dochodzi do 187 m przy Ludwinie i 173 m przy Makowszczyźnie. Poza tym prowadzą od łąk przy granicy państwowej dwie doliny, jedna od Papierni w kierunku północnym do Kolonii Łubnickiej, druga od Kam. Gran. L 008/2 w kierunku południowo-zachodnim, obie doliny kończą się na wysokości wsi Wójcin.

d) Wody i przeprawy:
Na terenie placówki Wójcin znajduje się rzeka Prosna, która biegnie granicą państwową ze wschodu na zachód, kilka sadzawek i strumyków. Bieg rzeki Prosny jest (raczej?) leniwy, zaś brody znajdują się przy Kam. Gran. L 011/1, pomiędzy Kam. Gran. 011/1 a 010/2, przy Kam. Gran. 011, oraz przy Kam. Gran. 010/2 i przy wielkim drzewie 120 m na wschód od Papierni. Na zachód od Papierni rzeka Prosna rozgałęzia się, jedna odnoga biegnie prosto i jest to tzw. Nowa Prosna albo kanał, szerokość od 15-20 m, głębokość od 0,80 m do 1,5 m. W odległości 300 m na zachód od Papierni głębokość dochodzi do 2,5 m lecz tylko na przestrzeni 30 m, druga odnoga biegnie granicą państwową i jest około 4 m szeroka oraz miejscami głęboka. Obie odnogi schodzą się przy Kam. Gran. L 008/3. Dno rzeki Prosna jest po większej części zamulone, miejscami zaś jest piaszczyste. Dla koni są dwa przejścia przez wodę, pierwsze przy Kam. Gran. 011/1, drugie przy Papierni. Przez Nową Prosnę w pobliżu Kam. Gran. 009 znajduje się most drewniany szerokości 3 m , długości 15 m, nośności około 1 tony. Most ten jest w jesieni rozbierany, a na wiosnę ponownie postawiony.
Przy Papierni znajduje się zapora wodna, która służy również jako kładka przez rzekę. Do budowy mostu przez rzekę Prosnę nadaje się miejsce przy Kam. Gran L 011/1 i przy Papierni.

e) Drogi:
Przez teren placówki Wójcin prowadzą następujące drogi:
1) szosa I-szej klasy     Wieluń – Bolesławiec od słupka kilometrowego 26–29
2) droga wiejska     Wójcin – Gola
3) droga wiejska     Wójcin – Papiernia
4) droga wiejska     Wójcin – Chróścin
5) droga wiejska     Wójcin – Makowszczyzna
6) droga gospodarcza     Wójcin Kol. Łubnicka – Papiernia
7) droga gospodarcza     Wójcin Kol. Golska – bagienko (Bagienka)
8) droga gospodarcza     Wójcin Kol. Aniołki – Ludwina (Ludwinów)
9) droga gospodarcza     Wójcin Kol. Aniołki – Nowiny
10) droga gospodarcza     Wójcin Kol. Łubnicka – Łubnice
Poza tym znajduje się tzw. droga patrolowa która prowadzi na granicy od Goli do Krupki.
Droga ta służy dla Straży Granicznej w celu ochrony granicy. Wszystkie drogi są utrzymane w dobrym stanie.

f) Osiedla i zabudowania:
1) miejscowości:
Na terenie placówki Wójcin znajduje się m. Wójcin z koloniami: Aniołki, Podlipka, Pasternik, Golska, Łubnicka, Nowiny i młyn Papiernia.
2) zabudowania:
75% zabudowań jest budowanych z drzewa i kryte słomą, reszta tj. około 25% jest murowana i kryta dachówką.
Ogółem jest 260 zabudowań.